Hoe maken we van het gebied rond het station Driebergen-Zeist een nieuwe kern met ruimte voor wonen, werken, ondernemen én ontspannen? Dat onderzoeken de gemeenten Utrechtse Heuvelrug en Zeist graag samen met u. Inmiddels zijn we al een tijdje onderweg in het participatie- en ontwerptraject. In de eerste helft van 2024 is veel gesproken met huidige bewoners, grondeigenaren, woningzoekenden, jongeren en vele andere geïnteresseerden. De komende tijd werken we alle reacties uit. We blijven graag in gesprek en komen eind 2024 bij u terug met een mogelijk plan voor het gebied.
De gemeenten Zeist en Utrechtse Heuvelrug doen onderzoek naar de komst van een nieuwe woonkern rond station Driebergen-Zeist. Een gebiedsvisie opstellen is de eerste stap. Juliette Brouwer, een van de verantwoordelijk stedenbouwkundigen, vergelijkt het met een uitdagende puzzel die ze alleen met omwonenden en andere belanghebbenden kan leggen. In het najaar 2023 begon Brouwer, werkzaam voor het bureau PosadMaxwan, haar werkzaamheden. Bij een eerste bezoek aan de stationsomgeving, ziet ze meteen de potentie van het gebied.
Brouwer geniet van het overvloedige groen. Ze waardeert de doorkijkjes naar oude villa’s en het polderlandschap en ervaart het contrast binnen het gebied. In de verte klink het geruis van voorbijtrekkende auto’s en treinen. Het gebied is in ieder geval goed verbonden met de buitenwereld.
Van andere observaties gaan Brouwers handen juist kriebelen. In het stationsgebied liggen sportvelden, kantoren en woningen. Er is weinig samenhang, het zijn allemaal losse eilandjes. Ook zijn de plekken slecht met elkaar verbonden: tijdens de wandeling houdt de stoep soms abrupt op.
Analyseren en participeren
Brouwers wandeling maakt deel uit van de analysefase. Hierin probeert ze met collega’s grip te krijgen op het gebied. Ze bestuderen kaarten en halen de essentie uit eerder opgestelde beleidsdocumenten en onderzoeken. Zo maakten Zeist en Utrechtse Heuvelrug eerder al een plan van aanpak met vijf uitgangspunten. Het eerste punt (‘landschap als basis’) geeft meteen richting aan de opdracht. ‘Het landschap en zijn natuur- en cultuurhistorische kwaliteit vormen een belangrijke inspiratiebron als basis voor de gebiedsvisie,’ leest Brouwer.
Terwijl de specialisten van PosadMaxwan zich verder in het gebied verdiepen, start bureau cocosmos een participatietraject. Hierin kunnen omwonenden, maar ook grondeigenaren, belangenverenigingen en andere geïnteresseerden hun zorgen, wensen en ideeën over de herontwikkeling inbrengen.
Dilemma's
Brouwer is er ontzettend blij mee. Alleen via participatie kom je volgens haar tot een sterke gebiedsvisie. ‘Wij kunnen een ontwerp maken dat we zelf supermooi vinden, maar dat is niet onze taak,’ verduidelijkt ze. ‘Dan hadden we kunstenaar moeten worden. Alleen door open te staan voor omwonenden, toekomstige bewoners en andere belanghebbenden kan onze missie slagen. We moeten hun waarden begrijpen en die meenemen.’ De participatie geeft het ontwerpteam nieuwe inzichten en legt tegelijkertijd dilemma’s bloot. De meerderheid van de participanten hecht veel waarde aan het groen in het gebied en hoopt dat de nieuwe kern een dorps karakter krijgt. Deze twee wensen botsen, vertelt Brouwer. ‘Als je dorps bouwt, dan kies je voor veel laagbouw. Dan komen er in een groter gebied woningen, hiervoor off er je groen en biodiversiteit op.’ Bouw dan minder dan de beoogde tweeduizend woningen, luidt het tegenargument. Een begrijpelijk punt, vindt Brouwer. ‘Maar we zitten met een enorme woningnood. Tweeduizend woningen, dat ís al een compromis.’
Schetsen
De puzzel is niet zomaar gelegd. Een gebiedsvisie maken, dat is goed kijken, luisteren en zorgvuldig wikken en wegen. Om stappen te zetten, volgt na het analyseren de scenariofase. Brouwer en haar collega’s trekken zich terug om te schetsen. Alle mogelijk uitwerkingen verschijnen op papier. Dit leidde in het geval van stationsgebied Driebergen-Zeist tot drie scenario’s die ze een paar maanden terug presenteerden. Voor sommige omwonenden was dat schrikken. Ze kregen de vraag voorgelegd of ze een toren van vijftien tot twintig verdiepingen in het gebied zagen zitten en op een van de kaarten stond een kruis door hun woning. ‘We wilden zo concreet en transparant mogelijk zijn en al onze denkrichtingen voorleggen,’ licht Brouwer toe, die meteen toegeeft dat de avond ook een les was. De bijeenkomst heeft Brouwer en haar collega’s in ieder geval veel bruikbare informatie opgeleverd. De woontoren is heroverwogen en komt niet in het plan. Ook onderzoekt het team of de huizen aan de Odijkerweg behouden kunnen blijven.
Langzaam valt alles zo op zijn plaats, al zijn de ontwerpers er nog niet. Er lopen nog diverse onderzoeken. Met de opbrengst van participatie en deze onderzoeken werken ze momenteel toe naar één plan (voorkeursvariant). Zodra de haalbaarheid hiervan is onderzocht, wordt deze aan de samenleving gepresenteerd en gaan ze verder in gesprek. Brouwer kijkt uit naar het moment. Ze kan niet wachten om de zorgvuldig gelegde puzzel dan aan de mensen te tonen en hun reactie te horen.